شارام نازری

شارام نازری گۆرانیبێژی ناوداری ڕۆژهەڵاتی کوردستانە، لە ساڵی 1951 لە کۆڵانی یەخچاڵیی لە گەڕەکی بەرزەدەماخ لە شاری کرماشان، لە بنەماڵەیه‌کی کورد و ناسیاوی شیعر و مۆسیقا لەدایک بوو.

زۆربەی کارەکانی شارام نازری لە بەشی فارسیدا لە سەر شێعرەکانی مەولانای ڕۆمی و حافزە، ئەو ھەروەھا لە سەر شێعری نوێی فارسیش کاری کردوە. ھەروەھا مۆسیقای فۆلکلۆری کوردی یەکێک لە بەشە گرنگەکانی کارەکانی شارام نازرییە و لە زۆربەی کۆنسێرتەکانیدا کاری کوردیشی ھەیە.

لەتەمەنی 9 ساڵاندا یەکەم بەرنامەی هونەری خۆ لەڕادیۆ کرماشان بەئامێری تارژەن دەروێشیی لە ژەنیارە بەناوبانگەکانی ئەو سەردەمەی کرماشان پێشکەش كرد.

شارام نازری پاشان لەتەمەنی 11 ساڵاندا لەڕادیۆ تەلەڤزیۆنی ئێران چەن بەرنامەیەکی هونەری بەڕێوەدەبات.

ساڵی 1354 هه‌تاوی‌ لە رادیۆ تەلەڤزیۆن دادەمەزرێ و یەکەم بەرنامەی هونەری لەگەڵ تیپی شەیدا بەسەرپەرشتی محەمەد رەزا لوتفی بەشێعرێکی نێو مەسنەوی مەولەوی و گۆرانییەکی شێخ بەهایی بەڕێوەدەبات. پاشان دەگەڵ تیپی مۆسیقای عارف بەسەرپەرشتی حوسێن عەلیزادە و پەروێز مووشکاتیان درێژەبەهاریکای خۆ دەدا. ساڵی 1355 ی هەتاوی لەیەکەمین تاقیکاری مۆسیقای رەسەنی ئێرانی دا (باربوود) پلەی یەکەم وەدەس دێنێ. ساڵی 1356 ی هەتاوی هاوڕێی تیپی هونەری سەماعی بەسەرپەرشتی ئەسغەر بەهاری و حوسێن ناهید بۆ کۆنسێرتکردن بەشداری فێستیڤاڵی تووس دەبێت. ساڵی 1358 ی هەتاوی دەگەڵ گرووپی چاووش کەبۆ خۆشی ئەندامێکی ئەو تیپەدەبێت لەبارودۆخێکی زۆر دژواردا دەنگی ئاواز و گۆرانی رەسەن بەگوێی جەماوەری هونەردۆس دەگەیینێ.

شارام نازری لەساڵی 1357 هەتا 1360 ی هەتاوی چالاکا بووه به‌ڵام لەساڵانی 1360 تا 1364 ی هەتاوی، رادەی چالاکی هونەری و مۆسیقایی خۆ کەم دەکاتەوەو زۆرتر روو لەوانەوتنەوەی مۆسیقا و فێرکردنی دەزگاکانی مۆسیقایی بەهۆگرانی دونیای مۆسیقا دەکات.

لەساڵی 1364 ی هەتاوی بەم لاوە دەگەڵ چەندین تیپی مۆسیقای ئێرانی گەلێ بەرهەمی بەپێز پێشکەش دەکات کەئەو بەرهەمانەزێتر روویان لەخانەی مۆسیقای عیرفانی و رەسەنی ئێرانییە. لەبەرهەمەشازەکانی ئەو سەردەمەدەکرێ ئاماژەبکەینە: گوڵی سەت چڵ بەهاوکاری مامۆستا جەلال زوولفنوون، ئاوری نێو قامیشەڵان بەهاریکاری دیسان مامۆستا جەلال زوولفنوون، کۆنسێرتی مامۆستایان بەهاوکاری مامۆستا فەرامەرز پایوەر و بێ قەرار بەهاوکاری جەلیل عەندەلیبی.

شارام نازری بەدرێژایی ساڵانی چالاکی خۆی‌، گەلێ کۆنسێرتی بۆ مۆسیقای رەسەنی ئێرانی پێشکەش کردووەو لەسەردانی خۆ بۆ وڵاتانی ئاسیایی و ئەورووپی و ئەمریکا، بەرنامەی هونەری بەڕێوەبردووەو بەشداری گەلێ فێستیڤاڵی جیهانیش بووە. بەم ساڵانەش لەبەر پێشوازی بەرفرەی جەماوەر، سەرباری نەبوونی کەرەستەو ئامێری پێویست و کەند و کۆسپەکانی سەر رێی دونیای هونەر بەتایبەت پاش سەرکەوتنی شۆڕش، دەنگی زوڵاڵی خۆی بەگوێی جەماوەر گەیاندووە.

بەشداری خۆی و کوڕەکەی بەساڵی 1380ی هەتاوی لەکۆڕەجێژنی مۆسیقای فەجر، یەک لەگرینگترین رووداوەکانی دەورانی ئەو فێستیڤاڵەدێتەئەژمار کە خەڵاتی یەکەمی ئەو کۆڕەجێژنەش بۆ باشترین سترانبێژی مۆسیقای رەسەنی ئێرانی بەشارام نازری بەخشرا. ئەو هەروەها خەڵاتی تایبەتی دەستەی داوەرانیشی لەفێستیڤاڵی مێهر بەرکەوت بەڵام دیارە هیچکام لەو خەڵاتانە شایانی هونەرمەندێکی پایەبەرزی وەک شارام نازری نەبوونە. لەگرینگترین ئەلبۆم و بەرهەمەهونەرییەکانی شارام نازری دەکرێ ئەمانەنێو بەرین : مەسنەوی مووسا و شوان، پەیڤی عەشق، بەهارانی ئاویەر، شنەی بای بەهار، شێعر و عیرفان(ڕوخسارت وەدەر خە)،یادگاری دۆس، ساقی نامەو سۆفی نامە(سووتەدڵان)،چرپە، هاواری قامیش، پەیڤی نوێ، دیوانی شەمس، گوڵاڵەی بەهار، شۆقی دڵ و گەلێ بەرهەمی دی.

شارام نازری‌ ساڵی‌ 2007 به‌رزترین هێمای‌ فه‌رهه‌نگیی‌ وڵاتی‌ فه‌ڕانسه‌ی‌ به‌ناوی‌ "شوالیه‌ی‌ ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ر"ی‌ پێ‌ به‌خشرا.