کۆی دەنگەکان
1
سوارە ئیلخانیزادە
کاکە سوار کوڕی ئەحمەد ئاغای ئیلخانیزادە ناسراو به سوارە ئیلخانیزادە لە ساڵی 1937 لە دێی تورجان سەر بە باکووری شارستانی سەقز لە دایک بووە. شاعیرێکی بەناوبانگ و نوێخوازی ڕۆژھەڵاتی کوردستان بوو.
پاش ساڵێک لە گوندی قەرەگوێز سەربەهەمان شارستان نیشتەجێ دەبن. سوارە بڕوانامەی دیپلۆمی لە تەورێز وەرگرت و پاشان درێژەی بە خوێندن داوە و لە زانکۆی تاران باوەڕنامە لە بواری مافدا وەردەگرێت.
شێعر و نووسراوەکانی لە گۆڤارە بە ناوبانگەکانی ئەو سەردەمەی ئێران سۆخەن و کوردستاندا چاپ کراون، هەروەها لە بەشی کوردی ڕادیۆ تاران دامەزراوە و بۆتە بەرپرسی بەرنامەی تاپۆبۆمەلێڵ. لەو ڕێگایەوە بەشێک لە جوانترین شاکارەکانی ئەدەبیاتی کوردی بە دەنگێکی گەرم و شێوەیکی وەستایانە بڵاو کردۆتەوە، ئەوەش لە کات و زەمانێکدا کە چاپ و بڵاوکردنەوەی ھەر شتێک بە زمانی کوردی زیندان و جەزرەبەی لە دوا بووە.
لە شەوەزەنگی بێدەنگیدا لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان شێعر و پەخشانەکانی بە تایبەت لە ناو لاوەکاندا بیروھزر دروست دەکا.
“ خەوە بەردینە، شار، کچی بەیان“ ئەسکەندەر شاخی ھەیە، کەویار“ تاکە شێعر و پەخشانی بەناوبانگن، شانۆنامەی “ سەیدەوان“ و لێکۆڵینەوەکانی لە مەڕ ئەدەبیاتی کوردی بە تایبەت ئەدەبیاتی زارەکی کوردی لە تەک شێعرەکانی فارسی دا ھێز و توانای شاعیر و نووسەر و ڕووناکبیرێک دەنوێنن کە جێگای ھەردەم سەوز دەمێنێ.
سوارە ئیلخانی زادە(سوارە)، عەلی حەسەنیانی(ھاوار) و فاتح شێخ ئولئیسلامی(چاوە) سێ چوکڵەی شێعری نوێی کوردی لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان پێکدەھێنن و ئەوانە لە گەڵ عومەر سوڵتانی(وەفا) مەیدانی شێعری کوردییان پان و بەرینتر و ڕەنگین تر کرد.
سوارە بە منداڵی دووچاری نەخۆشی دەبێ و پاش سێ ساڵ لە جێگادا کەوتن، ژیان لە ئامێز دەگرێتەوە، بەڵام ژان لە ھەموو ساڵەکانی ژیانیدا لە گەڵی گەورە دەبێ. زیندان و زیندانبانەکانی ڕژیمیش لەشی تێک دەشکێنن، ھەتا سەرئەنجام لە نێوان ڕێگای ئێدارەی ڕادیۆ و تەلەوزیۆن و ماڵەکەیدا لە لایەن ھاوکارێکی خۆیەوە بەر ماشێن دەدرێ و چەند رۆژ پاشان لە زستانی 1354(1975) دوادەمەکانی ژیانی تەواو دەکا و بەرەو بۆکان دەیگەڕێننەوە و لە گومبەزی گوندی حەمامیان لە سەر بەرزاییکی وەک نالەشکێنە بە خاکی دەسپێرن.
بەرھەمی چاپکراو:
خەوە بەردینە (سەرجەمی شێعرەکانی کوردی و فارسی)
تاپۆ و بوومەلێڵ (بەرھەمی پێشکەشکراو لە ڕادیۆ کوردی تاران)